بررسی منشاء و خصوصیات چشمه های گوگردی دالکی شهرستان دشتستان، استان بوشهر

چکیده: منطقه دالکی در بخش مرکزی شهرستان دشتستان استان بوشهر قرار دارد و به دلیل قرار گرفتن در مسیر ارتباطی بنادر استان بوشهر با نواحی داخلی ایران از قدیم دارای اهمیت و رونقی نسبی بوده است. این منطقه در کمربند چین خورده زاگرس و در مجاورت کوهپایه واقع شده است. تأثیر نیروهای تکتونیکی بر منطقه سبب به وجود آمدن تاقدیس ها، خرد شدن سازندهای سخت، ایجاد گسل های تراستی و شکل گیری گسل قطر ـ کازرون شده است که با امتداد شمالی ـ جنوبی از قسمت شرقی دشت عبور می کند. در این منطقه سه چشمه گوگردی وجود دارد که در امتداد گسل قطر-کازرون برونزد دارند. استفاده از آب این چشمه ها به منظور آبیاری و درمان برخی بیماری ها توسط اهالی منطقه سابقه طولانی دارد. با توجه به اهمیت این چشمه ها در منطقه دالکی، در این تحقیق منشاء و خصوصیات هیدروشیمیایـی و نیز پتانسـیل درمانـی آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا آب چشمه ها در سال 1388 و 1389 نمونه برداری شد. نتایج مطالعات هیدروشیمی نشان می دهد که تیپ و رخساره شیمیایی چشمه های مورد مطالعه از نوع کلروره - سدیک می باشد. بر اساس بررسی های بالنئولوژی، آب این چشمه ها می تواند در درمان بیماری های گوارشی، پوستی و مو، راشیتیسم، اعصاب و .... موثر باشد. این چشمه ها علی رغم وجود فوائد درمانی بسیار، به دلیل تخریب کیفیت منابع آبی پائین دست و آلودگی آن ها و نیز وجود گاز هیدروژن سولفوره دارای اثرات زیست محیطی مخربی نیز می باشند. بر اساس مطالعات انجام شده منشاء این چشمه ها اختلاط آب جوی و شورابه نفتی سنگ مخزن آسماری در میدان نفتی دالکی با آب سولفاته سازند تبخیری گچساران می باشد. شورابه نفتی توسط زون گسله قطر- کازرون که به شدت منطقه را تحت تأثیر قرار داده است با آب چشمه ها مخلوط می شود. دمای نسبتاً بالای این آب ها حاصل چرخش آب در اعماق زیاد از میان شکستگی ها و گسل ها، گرادیان زمین گرمایی منطقه و واکنش های گرمازا است. در طول این چرخش عمیق آب جوی و آب تبخیری گچساران در تماس آب های شور میادین نفتی قرار می گیرند که باعث بالا رفتن غلظت یون های محلول می شود.